Als je stage gaat lopen of vrijwilligerswerk gaat doen in het buitenland, is een goede voorbereiding essentieel. En nee, we hebben het hier niet over het inpakken van je koffer met flessen Deet of pakken hagelslag.

Waarom je denken bepaalt hoe je kijkt naar anderen

Een van de grootste uitdagingen voor westerse vrijwilligers en stagiaires is onwetendheid. Je weet niet wat je niet weet. Als je niet weet waar je op moet letten met betrekking tot de normen, waarden en cultuur van je bestemming, kun je jezelf voor schut zetten of zelfs schade aanrichten, hoe goed je bedoelingen ook zijn.

We kwamen onlangs een video tegen van Stephen Covey, de auteur van ‘De 7 eigenschappen van effectief leiderschap’. In deze video zegt hij: ‘We think we see the world as it is, while in fact we see the world as we are.’ Met andere woorden: We beoordelen de wereld vanuit onze eigen referentiekaders, gebaseerd op wat we weten of geloven over onszelf en anderen. Covey benadrukt hoe belangrijk deze gedachtepatronen zijn in hoe we situaties en het leven zelf benaderen.

Duurzaam vrijwilligerswerk en westerse maatstaven

In 2017 voerde een stagiaire van Doingoood Experience een onderzoek uit naar het effect van vrijwilligerswerk vanuit het perspectief van Afrikaanse projectpartners. Ze onderzocht in hoeverre Afrikaanse project- en communityleiders de kritiek op internationaal vrijwilligerswerk deelden, en interviewde een Malawische specialist op het gebied van mensenrechten. Het doel was te begrijpen hoe westerse maatstaven en kritieken op vrijwilligerswerk zich verhouden tot de lokale realiteit.

Het onderzoek leverde verrassende en diepgaande inzichten op. Het bleek dat het niet eenvoudig is om ‘het juiste antwoord’ te vinden. De verschillen in paradigma’s, oftewel de manier waarop mensen vanuit verschillende culturen naar de wereld kijken, bleken een grote uitdaging te vormen.

De invloed van paradigma’s op interculturele samenwerking

In veel Afrikaanse culturen, zoals in Malawi, past het niet om directe antwoorden te geven of een kritische houding aan te nemen. Men waardeert het om gasten te plezieren met beleefdheid en antwoorden die aansluiten bij wat ze denken dat je graag wilt horen. Dit maakt het moeilijk om interculturele samenwerking effectief te begrijpen en toe te passen.

De vraag is: “Hoe ziet de westerse vrijwilliger zichzelf? Welk beeld heeft deze van Afrika? En hoe beïnvloedt dit wat de vrijwilliger denkt dat Afrika nodig heeft?” Daarnaast: “Hoe ziet de Afrikaanse bevolking westerlingen en hoe beïnvloedt dit de manier waarop zij ons benaderen?”

Effectief internationaal vrijwilligerswerk of stage

Bij Doingoood Experience vinden we effectief vrijwilligerswerk van groot belang. Het is niet onze bedoeling om vrijwilligerswerk als een ‘toeristisch product’ aan te bieden voor het plezier van de vrijwilliger. We vragen feedback van de projecten over onze vrijwilligers en stagiaires, zodat we constant kunnen leren en verbeteren. Maar inhoudelijke feedback ontvangen blijkt soms lastig, omdat projectleiders vaak liever waardering tonen voor de tijd die een vrijwilliger of stagiair heeft geïnvesteerd dan kritiek te geven.

De boodschap van Covey over paradigma’s maakt duidelijk dat het lastig is om te bepalen wat effectief, duurzaam en zinvol vrijwilligerswerk is – vooral omdat westerlingen vaak andere normen hanteren dan de ontvangende partij.

Zelfingenomenheid

Het idee dat “onze” manier van denken de enige juiste is, komt regelmatig voor. We hebben de neiging om in termen van “wij” en “zij” te denken, wat vaak leidt tot het gevoel dat “onze” benadering de juiste is. We geloven vaak dat wij meer aandacht hebben voor langetermijnoverwegingen, mensenrechten en pedagogisch verantwoorde aanpakken, terwijl we veronderstellen dat andere culturen minder belang hechten aan deze zaken.

De grootste uitdaging bij Doingoood Experience

De grootste uitdaging die wij bij Doingoood Experience ervaren, is het bewaken van realistische verwachtingen bij het organiseren van verantwoord, respectvol en effectief vrijwilligerswerk. Wij zien onszelf als verantwoordelijk voor de voorbereiding van vrijwilligers, zodat ze zich bewust zijn van hun ‘Hollandse bril’ en het perspectief waarmee ze naar andere culturen kijken.

Het is logisch dat je de wereld vanuit je eigen perspectief bekijkt, maar het is essentieel te begrijpen dat ieder individu en elke cultuur een ander perspectief heeft.

Volg ons

Wil je meer weten over onze projecten en de dagelijkse realiteit in Afrika? Volg ons op Facebook en Instagram voor inspirerende foto’s en updates. Ook op YouTube plaatsen we regelmatig video’s van het werk dat we doen en de ervaringen van vrijwilligers.