Duurzaam vrijwilligerswerk

Ga je stage lopen of vrijwilligerswerk doen in het buitenland? Dan is een goede voorbereiding cruciaal. En nee, dan heb ik het niet over de hoeveelheid flesjes deet die je nodig hebt en alle pakken hagelslag die je koffer in gaan.

Waarom hoe je denkt, bepaalt hoe je naar een ander kijkt

Eén van de grootste uitdagingen waar westerse vrijwilligers en stagiaires mee geconfronteerd worden, is onwetendheid. Je weet niet wat je niet weet. En als je niet weet waar je op gebied van de normen, waarden en cultuur van je bestemming op moet letten, dan loop je het risico om jezelf behoorlijk voor schut te zetten. Of erger: schade aan te richten. Hoe goed je bedoelingen ook zijn.

Onlangs kwam ik een filmpje tegen van Stephen Covey. Hij is de auteur van o.a. het boek ‘De 7 eigenschappen van effectief leiderschap’, over denkkaders of gedachtepatronen (paradigma’s). Het filmpje begint met de stelling:

‘We think we see the world as it is, while in fact we see the world as we are’

Met andere woorden: je bekijkt en beoordeelt je omgeving op basis van wat je kent. Je gedachtepatronen, dus wat je ‘weet’ of ‘gelooft’ over jezelf en over een ander. Uit het filmpje blijkt wel dat jouw gedachtepatronen enorm bepalend zijn voor je benadering van situaties en van het leven zelf.

Duurzaam vrijwilligerswerk en westerse maatstaven

In 2017 onderzocht een stagiaire van Doingoood Experience het effect van vrijwilligerswerk door de bril van de Afrikaanse projectpartners. Zij onderzocht in hoeverre deze kritieken gedeeld werden door de Afrikaanse project- en community leiders. Daarnaast interviewde zij een Malawische specialist op het gebied van mensenrechten. Ze deed dit om erachter te komen in hoeverre kritische artikelen in de media gebaseerd zijn op westerse maatstaven over de bezwaren tegen internationaal vrijwilligerswerk.

Haar onderzoek heeft interessante en verrassende inzichten opgeleverd. Inzichten die nog veel verder gaan dan het antwoord vinden op haar probleemstelling. Met name dat het niet eenvoudig is om ‘het antwoord’ te vinden. In de praktijk is namelijk gebleken dat de wederzijdse paradigma’s hierin een behoorlijke uitdaging vormen. Dit komt mede door cultureel bepaalde normen en waarden.

De invloed van gedachtepatronen op interculturele samenwerking

Het geven van directe antwoorden past over het algemeen niet binnen de cultuur in Malawi. Hetzelfde geldt voor het hebben van een kritische houding. Dat zien we ook in meerdere Afrikaanse landen. Liever pleziert men gasten met waardering, beleefdheid en geeft het antwoord waarvan men denkt dat je het graag wilt horen. Het onderzoek werd hierdoor een onderzoek naar de invloed van paradigma’s op de manier waarop interculturele samenwerking werkt. 

Kijkend naar de quote: ‘we think we see the world as it is, while in fact we see the world as we are’ kunnen de volgende vragen hieruit voortkomen: 

“Hoe ziet de westerse vrijwilliger zichzelf? Welk beeld heeft deze van Afrika? Hoe beïnvloedt dit zijn/haar idee over ‘wat Afrika nodig heeft’? Welk beeld heeft de bevolking in Afrika van westerlingen? Hoe beïnvloedt dit de manier waarop wij elkaar benaderen?”

Effectief internationaal vrijwilligerswerk of stage 

Bij Doingoood Experience vinden wij effectief vrijwilligerswerk erg belangrijk. Het is niet onze doelstelling om vrijwilligerswerk als een ‘toeristisch product’ aan de man te brengen, ter vermaak van de vrijwilliger. We vragen feedback aan de projecten over ons werk en over het functioneren van elke vrijwilliger en stagiaire. Zodat we hierin continu kunnen blijven leren en verbeteren. Hierbij is het ook de uitdaging om inhoudelijke feedback te krijgen. Want projectleiders geven liever een hoop waardering voor de tijd die de vrijwilliger of stagiaire in het project heeft gestoken.

De treffende quote over paradigma’s maakte mij één ding duidelijk. Namelijk dat het dít uiteindelijk is dat het zo lastig maakt wat (en wie!) bepaalt of het vrijwilligerswerk of de stage ook echt effectief, integer, duurzaam en zinvol is. Omdat de manier waarop westerlingen al deze zaken beoordelen, heel erg verschilt van de manier waarop de ontvangende partij dezelfde onderwerpen beoordeelt.

Zelfingenomen

Het zelfingenomen zijn om te denken dat alleen ‘onze’ kijk op de zaak de juiste is. Ik zie regelmatig dat, en ik betrap mezelf er ook soms op, dat er over ‘wij’ en ‘zij’ gesproken wordt. Waarbij impliciet wordt gesuggereerd dat ‘onze’ kijk op zaken bepaalt wat effectief is, verantwoord of duurzaam; want ‘zij’ zijn veel minder bezig met de lange termijn, met mensenrechten of met onderwerpen rondom hechting en een –in westerse ogen- pedagogisch verantwoorde benadering van opvoeding.

Grootste uitdaging bij Doingoood Experience

Als je mij vraagt wat ik de grootste uitdaging vind van mijn werk, dan is het juist dit onderwerp. Hoe waarborg je realistische verwachtingen bij het organiseren en uitvoeren van verantwoord, respectvol en effectief vrijwilligerswerk. Ik ben me heel erg bewust van de belangrijke rol die, naar mijn mening, juist de uitzendende organisatie hierin speelt.

Wij voelen bij Doingoood Experience de verantwoordelijkheid om mensen goed voor te bereiden. Daarom hebben wij een voorbereidingstraining ontwikkeld voor al onze vrijwilligers. In deze training werken we aan de bewustwording van de Hollandse bril die onze vrijwilligers hebben.

Het is logisch dat je de wereld vanuit je eigen perspectief bekijkt maar wees je bewust dat iedereen een ander perspectief heeft.

Volg je ons al?

Volg je ons al op Facebook of Instagram? Bijna dagelijks plaatsen we inspirerende foto’s of houden we je op de hoogte van onze activiteiten. Ook op YouTube plaatsen we regelmatig video’s waardoor jij een kijkje kan nemen in het dagelijks leven bij onze projecten in Afrika. Doen hoor!