Bij Doingoood Experience vinden we het belangrijk dat je als bevoorrechte reiziger weet hoe je op een ethische en verantwoordelijke manier een land bezoekt. Het is namelijk geen geheim dat onwetende toeristen en de drukte van massatoerisme niet altijd gunstig uitpakken voor een land en de rijke mix van cultuur en gemeenschap. In dit blog delen we tips en inzichten met je en ontdek je hoe je reist op een manier die het beste is voor de lokale cultuur en bevolking. En het mooie is: het heeft niet alleen een positieve invloed op de lokale bevolking, maar het voegt ook iets waardevols toe aan jouw eigen ervaringen! 

Het beeld van Afrika

Afrika onderscheidt zich op unieke manier van andere continenten wereldwijd. Met zijn duidelijk afgebakende grenzen door omliggende watermassa’s is Afrika een duidelijk gedefinieerd continent. Vergelijk dat maar eens met andere continenten: waar precies begint en eindigt Amerika? En wat betreft Europa, waar liggen daar de exacte grenzen? Juist omdat Afrika zo helder gedefinieerd is, komt vaak het misverstand naar voren dat Afrika als één enkel land wordt beschouwd. Maar de werkelijkheid is anders. Afrika is namelijk het grootste continent op onze planeet, bestaande uit maar liefst 54 diverse landen, elk met een unieke identiteit. Ook sociale media geven een verkeerd getekend beeld van Afrika. De meeste mensen denken, mede door bijvoorbeeld de GIRO 555 reclames, bij Afrika aan droogte, armoede, criminaliteit en hongersnood. Hoewel dit beeld van Afrika elementen van de realiteit bevat, is er ook een hele andere kant van Afrika die jammer genoeg nauwelijks belicht wordt (lees meer over deze kant van Afrika in deze blog).

Als resultaat heersen er sterke stereotypen en vooroordelen over Afrika die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Een vaak gehoorde aanname die voortvloeit uit het stereotype dat Afrika arm is, is dat alles in Afrika automatisch goedkoop is. Terwijl Afrika inderdaad worstelt met armoede en ontwikkelingsuitdagingen, hebben veel landen toch een dynamische economie en een groeiende middenklasse. Door deze groeiende middenklasse is er meer vraag naar geïmporteerde (westerse) producten. Dit heeft geleid tot hogere prijzen voor bepaalde items, zoals brandstof en westerse voedingsmiddelen. In sommige gevallen zijn deze producten net zo duur als, of soms zelfs duurder dan, in het Westen. Hierbij is het belangrijk om te realiseren dat inflatie ook in Afrika een grote rol speelt; veel goederen worden de laatste tijd aanzienlijk duurder.

Wij van Doingoood Experience vinden het belangrijk om een volledig beeld van Afrika te schetsen. We willen onze vrijwilligers bewust maken van de unieke identiteit van elk Afrikaans land. Afrika bestaat namelijk juist uit een prachtige overvloed aan verscheidenheid, met talloze bevolkingsgroepen, culturen, talen, en normen en waarden.

Het White Savior Complex

Het begrip “white savior complex” is je misschien niet onbekend. Maar wat betekent het eigenlijk? Om dit te begrijpen, moeten we teruggaan in de tijd, naar het kolonialisme. Het kolonialisme en de daarmee gepaard gaande slavernij hebben wereldwijd een enorme impact achtergelaten. Een van de hardnekkige overblijfselen hiervan is het witte privilege dat Westerlingen ervaren in Afrikaanse landen.

In Afrika ben je als westerling vaak wit, rijk en opgeleid. Door de GIRO555 reclames gevuld met beelden van kinderen met hongerbuikjes, weet jij ook wel dat Afrika nog niet het meest welvarende continent is; armoede en honger zijn nog altijd aanwezig. Jij hebt als westerling geld en privileges, wat de vraag oproept: moet je niet helpen? Hoewel goedbedoeld, kunnen deze intenties het idee versterken dat ‘wij, wit, opgeleid en rijk, de armen moeten redden’. Dit wordt ook wel het white savior complex genoemd. Dit voedt op zijn beurt weer het “wij tegen zij” idee, waarin het witte ras als superieur wordt gezien ten opzichte van het zwarte ras.

Deze mindset kan onbedoeld erg schadelijk zijn voor de lokale bevolking. Niet alleen is het denigrerend, maar het beperkt ook iemands potentieel en eigenwaarde. Stel je voor, hoe zou jij je voelen als anderen je vertellen hoe je je leven moet leiden? Of als je als zielepoot wordt bestempeld en extreem afhankelijk bent van hulp van buitenaf? Dat je het idee krijgt dat je eigenlijk helemaal niet in staat bent om je eigen boontjes te doppen?

Wederzijdse culturele uitwisseling als uitgangspunt

Bij Doingoood Experience vinden we het belangrijk dat er een wederzijdse culturele uitwisseling plaatsvindt op de projecten. Wederzijdse culturele uitwisseling houdt in dat er een gelijkwaardige interactie is waarbij culturele kennis en ervaringen worden gedeeld tussen de vrijwilligers en de lokale gemeenschappen. Ons doel is het creëren van een omgeving waarin de vrijwilligers niet alleen een bijdrage leveren aan de lokale gemeenschappen waarin ze werken, maar ook waardevolle lessen halen uit de lokale cultuur en de mensen waarmee ze samenwerken. Op deze manier streven we naar wederzijds begrip en respect en bevorderen we positieve en blijvende effecten voor zowel de deelnemers als de lokale gemeenschappen.

Waar moet je op letten?

We begrijpen dat het niet altijd makkelijk is om hier rekening mee te houden, aangezien veel van deze ‘white savior’ gedragingen onbedoeld en onbewust plaatsvinden. Om deze reden hebben we enkele veelvoorkomende situaties op een rijtje gezet waarin het white savior complex vaak naar boven komt.

Schooltjes en weeshuizen bezoeken

Schooltjes

Veel reizigers vinden het leuk om een lokaal schooltje te bezoeken tijdens hun reis. Maar waarom eigenlijk? Zouden Afrikanen in Nederland op dezelfde manier een schooltje bezoeken? Waarschijnlijk niet. En als je, met goede bedoelingen, wat leuke spulletjes meeneemt naar Afrikaanse kinderen, doe je dat dan puur voor hen? Of houd je er stiekem ook nog een schouderklopje van jezelf op na (om het weer over het white savior complex te hebben)?

Het is beter om het bezoeken van een schooltje links te laten liggen, omdat je hiermee ook de indruk kan wekken dat het bezoek van een westerling “belangrijk” is. Als je echt graag wat wilt schenken aan een schooltje, zorg er dan voor dat je de spullen lokaal koopt, zodat je aan de plaatselijke economie bijdraagt. Daarnaast is het belangrijk dat de kinderen niet zien dat jij de spulletjes aan hen geeft. Het beste is om de spullen aan een medewerker te geven, die het op hun beurt weer aan de kinderen geeft.

Weeshuizen

Weeshuizen in Afrika zijn een slechte business. Weeshuizen trekken veel welwillende vrijwilligers aan die flink wat geld neerleggen om daar een steentje bij te kunnen dragen en er worden daarnaast maandelijks veel donaties gedaan vanuit het Westen door mensen met het ‘white savior complex’. Dit heeft geleid tot een winstgevende industrie die de deuren opent voor mensen met minder goede bedoelingen. Weeshuizen lijken wel als paddenstoelen uit de grond te schieten!

Al deze weeshuizen moeten natuurlijk gevuld worden. Wist je dat sommige moeders hun kinderen niet meer terugkrijgen nadat ze hen daar hebben gebracht in de hoop op betere zorg? En dat kinderen zelfs ontvoerd worden om naar een weeshuis gebracht te worden? Vanwege deze gevoelige kwesties raden we je aan om het bezoek van een weeshuis over te slaan.

Wildlife

Helaas is de weeshuis-industrie niet de enige industrie die probeert te profiteren van de grote toeristenstroom. Er wordt namelijk ook veel misbruik gemaakt van het wildleven in Afrika. Door middel van ongure praktijken wordt er geld afgetroggeld van de onwetende toerist. Zo worden bijvoorbeeld kleine welpjes weggehaald uit het wild en van de moeder, zodat jij een paar aaitjes over zijn bolletje kan geven. De trieste realiteit is echter dat deze welpjes later weer in het wild worden uitgezet, zonder dat ze van de moeder hebben geleerd hoe ze moeten jagen. Hierdoor sterven ze uiteindelijk door honger. Of wat dacht je van de chimpanzees? Veel toeristen zijn gecharmeerd door deze speelse slingervrienden. Dit betekent voor hen helaas een leven in gevangenschap, waarbij stress en mishandeling aan de orde van de dag zijn. Gelukkig zijn er naast de donkere kant van deze industrie ook oprechte en ethische opvangcentra die met de beste initatieven het wildleven in Afrika een handje willen helpen. We raden je aan om goed onderzoek te doen naar de opvang en zeker te zijn dat er geen verborgen motieven spelen.

Poverty Porn

Een ander fenomeen dat de sterke stereotypen van Afrika in stand houdt is ‘poverty porn’. Dit gebeurt wanneer toeristen arme mensen of gebieden bezoeken om daarvan foto’s en/of video’s te maken. Ze posten bijvoorbeeld hoe zij een schooltje donaties geven, of hoe zij als helper uit de hoek komen, waarbij het white savior complex weer de kop opsteekt. Hierdoor wordt het idee in stand gehouden waarin het witte ras wordt gezien als het betere ras, en het zwarte ras wordt gezien als hulpbehoevend volk. Dit is iets wat we natuurlijk willen vermijden. Als je naar Afrika reist en foto’s en/of video’s op social media plaatst, draag je een verantwoordelijkheid over hoe de rest van de wereld Afrika te zien krijgt. Denk dus altijd goed na voordat je iets post. Vraag jezelf bijvoorbeeld af of jij op deze manier op social media zou willen staan en leg absoluut geen gevoelige beelden vast. Daarnaast is het belangrijk om altijd toestemming te vragen, voor zowel het fotograferen als het posten.

Ethisch en verantwoord is ’the way to go’!

Wanneer je je avontuur als vrijwilliger in Afrika aangaat, is het slim om even stil te staan bij hoe je je gedraagt in de nieuwe omgeving. Het kan gebeuren dat je, zonder dat je het doorhebt, oude denkbeelden in stand houdt en per ongeluk een nadelig effect hebt op de lokale gang van zaken. Het is belangrijk om tijdens je reis te streven naar gelijkwaardige culturele uitwisseling. Door dit te doen, draag je niet alleen bij aan de gemeenschap, maar haal je zelf ook waardevolle lessen uit de lokale cultuur en de geweldige mensen om je heen. Wil jij goed voorbereid zijn op deze ethische kwesties? Volg dan zeker onze voorbereidingscursus van Travel Impact. Het is tevens mogelijk om op een ethische en verantwoorde manier donaties te doen in de vorm van geld en/of goederen. Dit kan via onze zusterorganisatie Stichting Doingoood Foundation. Klik op deze link voor meer informatie.

Volg je ons al?

Volg je ons al op Facebook of Instagram? Bijna dagelijks plaatsen we inspirerende foto’s of houden we je op de hoogte van onze activiteiten. Ook op YouTube plaatsen we regelmatig video’s waardoor jij een kijkje kan nemen in het dagelijks leven bij onze projecten in Afrika. Doen hoor! Wil jij je nog beter voorbereiden op jouw reis naar Afrika? Lees dan ook onze blog over de 5 dingen die je kunt verwachten tijdens jouw reis naar Afrika.